Sympozjum OSSEUS – streszczenie

W Łodzi 12 kwietnia 2024 roku odbyło się sympozjum ortopedyczno-chirurgiczne

 pt.” Czas leczy rany …czy aby na pewno? Wydarzenie to zostało objęte  patronatem Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Polskiego Towarzystwa Artroskopowego, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Instrumentariuszek oraz Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran.

Sympozjum zostało zainicjowane przez dwóch praktyków – lek. Bartłomieja Bobójcia (ortopedę) i

dr Dariusza Trepto (chirurga naczyniowego) – którzy dostrzegli potrzebę wymiany wiedzy i doświadczeń oraz tworzenia interdyscyplinarnych zespołów, aby zapewnić pacjentom po interwencji ortopedycznej jak najszybszą możliwość powrotu do sprawności.

W tym roku prof. Marcin Domżalski, lek. Bartłomiej Bobójć oraz prof. Marek Maruszyński,  zaprosili wybitnych ekspertów po to aby podzielili  się swoją wiedzą i doświadczeniem podczas trzech sesji wykładowych oraz na warsztatach praktycznych.

Pierwsza sesja była poświęcona przygotowaniu miejsca operowanego przed zabiegiem. Profesor Domżalski podkreślił znaczenie przygotowania chorego i opieki nad raną pooperacyjną w świetle najnowszych konsensusów naukowych na podstawie Ewidence Based Medicine i Amerykańskiej Akademii Ortopedów.

Dane statystyczne oraz analizy, które zostały przedstawione podczas tego wykładu podkreślają znaczenie prawidłowo przygotowanego chorego przed operacją w okresie okołooperacyjnym co przekłada się  na zminimalizowanie ryzyka Zakażenia Miejsca Operowanego ( ZMO). Podkreślono również jak ważne są źródła  naukowe, na podstawie których merytorycznie uzasadniamy działania prewencyjne wobec chorego zakwalifikowanego do interwencji chirurgicznej.

Kolejnym prelegentem był dr n med. Krzysztof Karaś, jego wykład w całości był poświęcony roli prehabilitacji czyli nowoczesnych metod przygotowania pacjentów do zabiegu. W Polsce jak dotąd zarejestrowanych jest 22 poradnie, które kompleksowo zajmują się chorymi zakwalifikowanymi do operacji. Prehabilitacja  to stosunkowo nowe, robiące jednak dużą karierę, słowo. Oznacza ono kompleksowe przygotowanie do zabiegu operacyjnego czy, szerzej, długotrwałego leczenia na przykład onkologicznego. Podstawą prehabilitacji jest doprowadzenie pacjenta do optymalnego możliwego stanu zdrowia, który pozwoli nie tylko na dobrą tolerancję zabiegu chirurgicznego, ale też uniknięcie powikłań i szybki powrót do zdrowia.

Prehabilitacja opiera się na czterech podstawowych elementach:

• eliminacja nałogów
• przygotowania żywieniowego
• fizjoterapii
• wsparcia psychologicznego

Prehabilitacja stanowi jeden z ważnych elementów tzw. medycyny okołooperacyjnej (perioperative medicine), której celem jest nie tylko wykonanie pojedynczej procedury medycznej (a więc zabiegu lub podania leku), ale kompleksowe działania mające na celu uzyskanie jak najlepszego stanu zdrowia pacjenta.

Wykład ten wzbudził dyskusje na temat tego zagadnienia, które dopiero nabiera rozpędu w Polsce. Dr Karaś  bardzo szczegółowo przedstawił temat wczesnego przygotowania chorego do zabiegu. Opowiedział w jaki sposób to się dzieje na przykładzie przychodni, którą kieruje w Gnieźnie w Szpitalu Pomnik Chrztu Polski.

W odniesieniu do powyższych zagadnień Pani prof. hab. n med.  Beata Mrozikiewicz – Rakowska wykazała w swojej prezentacji, że choroby przewlekłe między innymi otyłość i cukrzyca wpływają  niekorzystne  na przebieg zabiegów ortopedycznych, podkreśliła również jak można podjąć próby obniżenia ryzyka powikłań w ortopedii.  Pani Profesor przedstawiła zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran jak wygląda ryzyko powikłań rany u chorych z cukrzycą i przewlekle chorych. Na podsumowanie swojej prelekcji podkreśliła, że chorzy z cukrzycą mogą z dużym prawdopodobieństwem  generować ZMO i należy pamiętać, że każda taka rana to duże ryzyko powikłania.

Mgr Agnieszka Gołębiewska, pielęgniarka pracująca w klinice ortopedii i traumatologii przedstawiła rolę pielęgniarki w przygotowaniu przedoperacyjnym pacjenta. Wspomniała o eradykacji, istocie  kąpieli chorego z użyciem środka myjąco- dezynfekcyjnego, który obniża kolonizację drobnoustrojów bytujących na powierzchni skóry, sanacji jamy ustnej w dniu zabiegu która jest kluczowa w obszarze prewencji zakażenia układu oddechowego.

Podczas tej sesji podkreślono jak przygotować skutecznie chorego do zabiegu operacyjnego od A do Z  z uwzględnieniem dekolonizacji ciała pacjenta przed operacją.

W drugiej sesji tematem wiodącym było postępowanie z raną w trakcie operacji.

Według  Dr Bartłomieja Bobójca chirurgia małoinwazyjna w ortopedii kończyn dolnych znacząco wpływa na zminimalizowanie ryzyka zakażenia rany. Stosując takie techniki jak E-MIS, Mis stawu biodrowego, ścięgna Achillesa i Nanoskopia stanowią duży krok w  medycynę gdzie będzie można klasyczne operacje zastąpić technikami małoinwazyjnymi . Pozwala to na zmniejszenie rany operacyjnej , mniejszej interwencji chirurgicznej, nie naraża chorego na dłuższy pobyt w szpitalu.

W nawiązaniu do  rany operacyjnej dr Maciej Kulicki  wyraźnie  zaakcentował, że rodzaj cięcia chirurgicznego, metody zamknięcia rany operacyjnej i leczenie chirurgiczne  ubytków tkanek miękkich  jest zależne od podjęcia optymalnej decyzji co do materiału szewnego dobranego do etapów szycia co nie jest obojętne dla procesu gojenia rany.

Kolejny wykład był poświęcony prewencji zakażenia miejsca operowanego w obrębie bloku operacyjnego okiem praktyka. Autorem tej prelekcji była Iwona Żurecka – Sobczak, pielęgniarka operacyjna. W swojej prezentacji zawarła wszystkie potencjalnie możliwe źródła zakażenia rany operacyjnej podkreślając między innymi  technikę mycia pola operacyjnego.

ZMO i jego źródła zakażeń czy to zawsze jest blok operacyjny ? w odpowiedzi na to pytanie została podjęta dyskusja z uczestnikami spotkania.

 W Polsce nie ma ujednoliconego standardu w zakresie mycia pola operacyjnego przez lekarza chirurga. Profesor Domżalski odniósł się również do tego problemu przytaczając  swój przykład, że pracuje w kilku szpitalach i wszędzie jest inna technika mycia pola operacyjnego. Ponadto wykazano zależność nadmiernej ilości osób na sali operacyjnej, nie przestrzeganie reżimu sanitarno-epidemiologicznego, brak prawidłowo przygotowanej skóry w obrębie miejsca operowanego, kontroli czystości bloku operacyjnego potwierdzonej badaniami np. wymazami . Należy pamiętać, że blok operacyjny czy sala operacyjna to nie miejsce gdzie pracuje się na „akord”. Nadrzędne jest  przestrzeganie czasu dezynfekcji i działania środka antyseptycznego.

Wnioski jakie się nasuwają po zakończeniu tej drugiej sesji to przede wszystkim działania prewencyjne w okresie okołooperacyjnym chorego obejmujące:

• Działania przed zabiegiem
• W trakcie trwania operacji
• Po zabiegu operacyjnym

Powyższe wnioski są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa chorego operowanego,  a przede wszystkim stanowią tak jak procedury i algorytmy postępowania drogowskazem do profilaktyki ZMO.

Trzecia i ostatnia sesja dotyczyła postępowania z raną już po operacji

Dr Lipiński ciekawym wykładem zainteresował wszystkich jak nie zmieniać rany ostrej w przewlekłą. Podzielił się swoim doświadczeniem w zakresie leczenia trudno gojących się ran z wykorzystaniem biologicznych metod oczyszczania rany.

Dr Karaś to kolejny prelegent w trzeciej sesji, który przybliżył temat kompresoterapii u chorych z rana powikłaną. Terapia NPWT to ważny element terapii przyspieszającej gojenie. Obecnie poza specjalistycznymi opatrunkami jest trudno zastosować inną metodę leczenia ran jak kompresoterapia.

Na zakończenie ostatniej sesji dyskutowano na temat wtórnego zamknięcia rany powikłanej pooperacyjnej i niewydolności żylnej  oraz limfatycznej w ortopedii  jako przyczyna amputacji kończyny dolnej.

Ponadto Sympozjum towarzyszyły warsztaty zorganizowane przez firmę Molnlycke, Smith –Nephew i Hartmann a dotyczyły  różnych możliwości zastosowania  specjalistycznych  opatrunków i terapii NPWT w ranach trudno gojących i ranach powikłanych pooperacyjnych.

Iwona Żurecka –Sobczak
Prezes Zarządu Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Instrumentariuszek